Kinderen op de trappen van het Dolmabahce Paleis in Istanbul
Foto: Cees Straus
Een klas Turkse kinderen is neergestreken op de trappen van het imposante Dolmabahce Paleis in Istanbul. Juister gezegd in de wijk Besiktas (ja, ook de bekende voetbalclub heet zo), die in het Europese deel van Istanbul
ligt. Met een oppervlakte van 45.000 m2 is dit veruit het grootste paleis in heel Turkije met zijn 285 kamers en ruim 70 toiletten, dus voor elke vier ruimtes minstens een gelegenheid om te retireren. En relatief jong, het enorme complex is er halverwege de
negentiende eeuw neergezet. De stijl is heel eclectisch, dat wil zeggen van alle stijlen die destijds populair waren (rococo, barok, renaissance) kun je wel elementen vinden.
Nee, het is niet daarom mooier dan het
Topkapi Paleis, ook in de stad aan de Bosporus. Maar er is één reden waarom Turken dit bijna als heilige grond beschouwen.
Dat zijn niet de nadagen van de Ottomaanse dynastie. De Ottomanen waren eeuwenlang
de schrik van Europa, denk alleen maar aan de kreet die vanuit Wenen Europa werd in geslingerd: 'Daar komen de Turken'. Het leidde tot fel verzet van alles wat Europees en dus christen en blank was.
Sultan Abdülmecid I was de ontwerper van dit sympatieke optrekje. Hij woonde al een hele tijd in het Topkapi Paleis. Dat vond hij op een gegeven moment toch wel erg gedateerd. Dus bouwde hij een mooi, nieuw paleis
waarmee hij iedereen de ogen uit kon steken. Voor de bekostiging moest Turkije een bedrag van vele honderden miljoenen opbrengen. En dat zou net een pondje te veel zijn. Europa gaf Turkije in de negentiende eeuw het stempel 'zieke man'. Natuurlijk
om meer redenen dan alleen de financiële status van de schatkist.
Nog tot kort na de Eerste Wereldoorlog woonde er een Ottomaanse kalief in het Dolmabahce, maar rond 1922 was dat plotseling voorbij. Opvallend
feit: het was in dezelfde tijd ook einde verhaal met het Duitse Keizerrijk en het Russische tsarisme. De Ottomaanse teloorgang zou de weg effenen voor een nieuwe en levenskrachtige republiek met een man aan de leiding die snel aanbeden zou worden. Atatürk,
oftewel vadertje van de Turkse natie, nam zijn intrek in het paleis. Hij verbleef er zo'n anderhalf decennium, tot zijn overlijden in 1938. De slaapkamer waarin hij stierf is te bezichtigen. Een enorme vlag van de nieuwe republiek ligt als een sprei
over het bed.
De verworvenheden van het nieuwe Turkije zullen de kinderen op de foto wel goed worden ingeprent, want voor trots op de Ottomaanse dynastie is hier immers geen plaats.
Voor ons is het Topkapi waarschijnlijk veel mooier en interessanter, maar wij kennen dan ook niet dit nationale bewustzijn.
Foto en tekst: Cees Straus